Kalendarium
Rok 1988 był wstępem do historycznych wydarzeń. Sytuacja w Polsce i na świecie dojrzewała do wielkich zmian, które stały się symbolem końca XX wieku. Od chwili podpisania Porozumień Jastrzębskich minęło osiem, a od zakończenia stanu wojennego pięć lat. Przez Związek Radziecki przetaczała się rewolucja pieriestrojki, której walec napierał również na siermiężną rzeczywistość Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Czerwoni generałowie musieli zacząć rozmawiać z opozycją.
Miasto Jastrzębie Zdrój było symbolem oporu wobec komunistycznych władz, o czym dziś pamięta niewielu. Jako jeden z trzech ośrodków walki o wolność i godność Polaków ponownie w roku 1988 skupił na sobie oczy całego świata. W maju miała miejsce nieudana próba strajkowego przebudzenia, która z kolei powiodła się na Wybrzeżu. Jastrzębscy działacze szybko wyciągnęli wnioski z popełnionych błędów. Dzięki solidnemu utajnieniu całej akcji udało się zmylić czujność Służby Bezpieczeństwa. 15 sierpnia rozpoczął się kolejny rozdział w dziejach naszego miasta.
8 maja | 14 maja | 15 maja | 6 czerwca | Sierpień 1988 | 14 sierpnia | 15 sierpnia | 16 sierpnia | 17 sierpnia | 18 sierpnia | 19 sierpnia | 20 sierpnia | 22 sierpnia | 24 sierpnia | 25 sierpnia | 26 sierpnia | 27 sierpnia | 28 sierpnia | 29 sierpnia | 31 sierpnia | 2 września | 3 września | 10 września | 15-16 września | 19 września | 28 września | 18 października | 9 listopada | 18 listopada | 23 listopada | 30 listopada | 4 grudnia | 30 grudnia
8 maja
Tymczasowa Komisja ZakÅ‚adowa „SolidarnoÅ›ci” (TKZ„S”) na KWK „Manifest Lipcowy” w czasie spotkania na plebani koÅ›cioÅ‚a NMP Matki KoÅ›cioÅ‚a podjęła decyzjÄ™ o zorganizowaniu strajku w dniu 8 maja. Termin zostaÅ‚ nastÄ™pnie przesuniÄ™ty na 15 maja. TKZ”S” byÅ‚a ciaÅ‚em niezależnym od Miejskiego Komitetu „SolidarnoÅ›ci” (MK”S”). W jej skÅ‚ad wchodzili: WÅ‚adysÅ‚aw Matysiak (przewodniczÄ…cy), StanisÅ‚aw Kosek ( wiceprzewodniczÄ…cy i sekretarz), Jerzy Nowosielski (wiceprzewodniczÄ…cy) ci trzej stanowili prezydium TKZ - "SokóÅ‚" , Hieronim Ochnio, StanisÅ‚aw Pasek, Józef Pleszak, Jan Golec. W TKZ zorganizowanych byÅ‚o ok. 100 dziaÅ‚aczy "S". We wspomnianym spotkaniu uczestniczyli też Edward Jarek i Andrzej Kornak.
do góry 
14 maja
Z uwagi na wyciek informacji o strajku do SB, zatrzymano prewencyjnie W. Matysiaka, J. Pleszaka, S. Paska i MieczysÅ‚awa BusztÄ™. W mieszkaniu J. Pleszaka skonfiskowano rÄ™kopis z żądaniami legalizacji „SolidarnoÅ›ciâ€.
Romuald Bożko, przewodniczÄ…cy Delegatury Regionalnego Komitetu Wykonawczego (RKW) NSZZ „Solidarność†Regionu ÅšlÄ…sko-DÄ…browskiego w JastrzÄ™biu Zdroju zorganizowaÅ‚ spotkanie struktur miejskich i zakÅ‚adowych na plebani koÅ›cioÅ‚a NMP Matki KoÅ›cioÅ‚a. Utworzono wówczas Miejski Komitet „SolidarnoÅ›ci†(MKâ€Sâ€), którego przewodniczÄ…cym zostaÅ‚ Marek Bartosiak (pseud. „Bartekâ€), jednoczeÅ›nie szef Niezależnej Organizacji Samoobrony (NOS). Wydano oÅ›wiadczenie o rozpoczÄ™ciu Pogotowia Strajkowego oraz rozpoczÄ™to akcjÄ™ ulotkowÄ… na terenie miasta i kopalni. Waldemar KapÅ‚on wiceprzewodniczÄ…cy MKâ€Sâ€, oraz ks. Henryk BiaÅ‚as zajÄ™li siÄ™ przywożeniem książek i prasy od Józefa SoÅ‚owieja.
Służba Bezpieczeństwa (SB) zatrzymała W. Kapłona
do góry 
15 maja
Na dworcu kolejowym na KWK „Manifest Lipcowyâ€, 700 metrów pod ziemiÄ…, rozpoczÄ…Å‚ siÄ™ kolportaż ulotek. Dozór i ORMO zareagowaÅ‚y nadzwyczaj szybko, przy okazji konfiskujÄ…c 1300 ulotek. E. Jarek i J. Golec uciekli na plebaniÄ™ koÅ›cioÅ‚a NMP Matki KoÅ›cioÅ‚a. Kilka dni później J. Golec zostaÅ‚ zwolniony z pracy.
do góry 
6 czerwca
Z inicjatywy czÅ‚onków RKW w akcji skÅ‚adania wniosków o legalizacjÄ™ Tymczasowych Komisji ZakÅ‚adowych „SolidarnoÅ›ci†wzięła udziaÅ‚ „Manifest Lipcowyâ€.
do góry 
Sierpień 1988
Rozpoczęły siÄ™ przygotowania do organizacji strajków w Å›lÄ…skich kopalniach. GÅ‚ównÄ… rolÄ™ odegraÅ‚y tu MK"S" - Miejska Komisja ”SolidarnoÅ›ci” (przewodniczÄ…cy Marek Bartosiak) oraz TKZ"S" -Tymczasowa Komisja ZakÅ‚adowa "Solidarność" przy KWK "Manifest Lipcowy" (repreazentowana przez trzyosobowe prezydium "SOKÓÅ" : StanisÅ‚aw Kosek, WÅ‚adysÅ‚aw Matysiak, Jerzy Nowosielski). Z uwagi na niepowodzenie majowej próby, tym razem o strajkach poinformowana zostaÅ‚a bardzo wÄ…ska grupa osób: Danuta Skorenko i Aadam Kowalczyk z RKW, a także m.in. Jacek KuroÅ„. Drukiem ulotek zajęła siÄ™ Niezależna Organizacja Samoobrony (NOS). DatÄ™ rozpoczÄ™cia protestów ustalono na 15 sierpnia.
do góry 
14 sierpnia
W raporcie SB odnoszÄ…cym siÄ™ do ewentualnych akcji strajkowych w JastrzÄ™biu Zdroju napisano, iż „dziaÅ‚acze opozycji nie planujÄ… żadnych dziaÅ‚aÅ„ w tym wzglÄ™dzieâ€.
do góry 
15 sierpnia
RozpoczÄ…Å‚ siÄ™ strajk na KWK „Manifest Lipcowy”.
GÅ‚ównymi organizatorami TKZ przy KWK Manifest Lipcowy i MK "S" JastrzÄ™bie Zdrój. Strajk rozpoczynali Krzysztof Zakrzewski i J. Golec.16 sierpnia utworzyÅ‚ siÄ™ ZKS (ZakÅ‚adowy Komitet Strajkowy) w skÅ‚adzie: Jerzy Nowosielski (przewodniczÄ…cy), S. Kosek (wiceprzewodniczÄ…cy)Kazimierz WÅ‚odarek (zabezpieczenie kopalni), Andrzej Kornak (propaganda), Zbigniew Molak (aprowizacja), BolesÅ‚aw OlewiÅ„ski (łączność z innymi zakÅ‚adami), S. Pasek (informacja), Jan PiÅ‚at (warty strajkowe). K. Zakrzewski i Józef Pleszak bez przydziaÅ‚u z zadaniem utworzenia MKS(MiedzyzakÅ‚adowy Komitet Strajkowy). J. Golec nie zostaje przewodniczÄ…cym ponieważ jako wczeÅ›niej zwolniony z kopalni za dziaÅ‚alność zwiÄ…zkowÄ… (gÅ‚ówny inicjator zÅ‚ożenia do SÄ…du wniosku o rejestracjÄ™ SolidarnoÅ›ci) formalnie nie jest pracownikiem kopalni. K. Zakrzewski i J. Golec pomimo, że w tej fazie strajku pozostajÄ… bez funkcji nadal sÄ… uznawani za przywódców tego strajku. DoradcÄ… strajkujÄ…cych zostaÅ‚a D. Skorenko, która przedostaÅ‚a siÄ™ na kopalniÄ™ w nocy z 16/17 sierpnia.
ProtestujÄ…cy zażądali m.in. legalizacji „SolidarnoÅ›ci” i realizacji postulatów z 1980 roku. W nastÄ™pnych dniach do strajku przyłączajÄ… siÄ™ pozostaÅ‚e jastrzÄ™bskie kopalnie oraz zakÅ‚ady z sÄ…siednich miast.
do góry 
16 sierpnia
RKW jednoznacznie udzieliÅ‚a poparcia strajkujÄ…cym, argumentujÄ…c, iż jest on „w peÅ‚ni uzasadnionym protestem robotników polskich przeciwko kompletnej nieudolnoÅ›ci wÅ‚adzâ€.
Na KWK „Manifest Lipcowy†niespodziewanie pojawił się Tadeusz Jedynak, który w lipcu 1988 roku poleciał do Australii. Dostał się na teren zakładu podając się za funkcjonariusza SB.
Początek strajku w KWK „XXX-lecia PRL†(przewodniczący Leszek Szuwarski).
do góry 
17 sierpnia
RozpoczÄ…Å‚ siÄ™ strajk na KWK „Moszczenica” (przewodniczÄ…cy Marian Nowak), KWK „Morcinek” w Kaczycach (przewodniczÄ…cy Andrzej Andrzejczak), KWK „Marcel” w Radlinie (przewodniczÄ…cy Jan MaÅ‚ek) i wielu innych.
Na plebani koÅ›cioÅ‚a NMP Matki KoÅ›cioÅ‚a zostaÅ‚ wydrukowany pierwszy egzemplarz „Moszczenickiego Informatora Strajkowego”.
O godz. 21.30 przy KWK „Manifest Lipcowy” powstaÅ‚ MiÄ™dzyzakÅ‚adowy Komitet Strajkowy (MKS) w skÅ‚adzie: K. Zakrzewski - przewodniczÄ…cy, Alojzy Pietrzyk - wiceprzewodniczÄ…cy, Grzegorz Stawski – rzecznik prasowy, ZdzisÅ‚aw Czerwiec, J. Pleszak, Marek SzczygieÅ‚, StanisÅ‚aw Trzeciak (KWK „Manifest Lipcowy”), Franciszek GreÅ„ (KWK „JastrzÄ™bie”), Wiktor Krywulko (KWK „XXX-lecia PRL”), BolesÅ‚aw Nowak (KWK „Moszczenica”), Leszek Wdowiak (KWK „Borynia”), Zbigniew GnaÅ› (ZakÅ‚ad Odmetanowania KopalÅ„), SÅ‚awomir JÄ™drzejkiewicz (ZakÅ‚ad Robót Górniczych), Henryk Kryza, Waldemar Ptak (KWK „ZMP”), Tadeusz Rzepa (KWK „1 Maja”), Andrzej SokoÅ‚owski (KWK „Andaluzja”), Leszek Zubik (KWK „Morcinek”). Rzecznikiem MKS zostaÅ‚ Lech Osiak.
do góry 
18 sierpnia
Rozpoczął się strajk na KWK „Jastrzębie†( przewodniczący Wiesław Oziembłowski)
do góry 
19 sierpnia
Rozpoczął się strajk na KWK „Borynia†( przewodniczący Roman Chwastyk).
Sztab strajkowy został zorganizowany przy parafii kościoła NMP Matki Kościoła przy udziale ks. Bernarda Czerneckiego. Powstała „Codzienna Gazeta Strajkowa†pod kierownictwem M. Bartosiaka, redagowana przez studentów Uniwersytetów: Jagiellońskiego (Piotr Hertig, Jarosław Kałuża, Zdzisław Kuzar, Jacek Płaza), Wrocławskiego (Jacek Protasiewicz) i Śląskiego (Adam Turula). Była następnie dostarczana do zakładów. Na plebani zjawili się m.in. Henryk Sienkiewicz (przewodniczący RKW), Leszek Piotrowski, Władysław Siła-Nowicki, Andrzej Wielowieyski, Ludwika Wujec, Anita Gargas, Dorota i Przemysław Miśkiewiczowie oraz dziennikarze zachodnich stacji telewizyjnych.
Do strajkujących na KWK „Manifest Lipcowy†przyjechali m.in. Bogdan Lis (jako wysłannik Lecha Wałęsy), Jan Lityński, Ryszard Bocian (KPN), Marek Antoni Nowicki (Komitet Helsiński), Jarosław Szczepański, Elżbieta Misiak, Kazimierz Centkowski i Jan Andrzej Górny.
StrajkujÄ…cy górnicy sÄ… rozżaleni faktem braku wsparcia finansowego dla MKâ€S†ze strony RKW. Przerywana byÅ‚a łączność i brakowaÅ‚o żywnoÅ›ci.
do góry 
20 sierpnia
Komitet Obrony Kraju (KOK) podjął decyzję o rozpoczęciu przygotowań do wprowadzenia stanu wyjątkowego. Szczególnie dotyczyło to wydarzeń w Jastrzębiu Zdroju i na całym Śląsku.
do góry 
22 sierpnia
Rozpoczęcie akcji propagandowej ze strony władz pod postacią rozrzucanych ulotek szkalujących NSZZ „Solidarność†i straszących odpowiedzialnością karną. W telewizji przeprowadzona została nagonka na strajkujących. Zakłady pracy zostały otoczone przez Zmotoryzowane Oddziały Milicji Obywatelskiej (ZOMO).
Początek rozmów członków MKS z władzami. Negocjacje (bez wiedzy strajkujących) prowadził również L. Wałęsa wraz z gronem ekspertów.
do góry 
24 sierpnia
Zakończenie strajku na KWK „Morcinek†po brutalnej pacyfikacji milicji i zatrzymaniu A. Andrzejczaka, który został zwolniony z aresztu następnego dnia.
Pacyfikacja strajku na KWK „Boryniaâ€.
Na wieść o pacyfikacjach na KWK „XXX-lecia PRL†15 górników zdecydowało się na kontynuowanie strajku na dole kopalni.
Pod wpÅ‚ywem gróźb wiÄ™kszość strajkujÄ…cych opuÅ›ciÅ‚a KWK „Moszczenicaâ€, na której pozostaÅ‚o 55 osób pod przewodnictwem Mariana Nowaka, do strajkujÄ…cych dołącza R. Bożko , który przerywa pobyt w szpitalu . Zdecydowali siÄ™ kontynuować protest na dole kopalni.
do góry 
25 sierpnia
Niektórzy strajkujÄ…cy z KWK „Morcinek” wraz z przewodniczÄ…cym przyłączyli siÄ™ do protestu na KWK „Manifest Lipcowy”: A. Andrzejczak, Franciszek CichoÅ„, PrzemysÅ‚aw Kasprzak, MirosÅ‚aw Klantowicz, Bogdan Kulma, Mariusz Mordanowski, WÅ‚odzimierz Orlich, Andrzej Skorulski, Adam Wasilewski i Dariusz Å»urowicz.
Olga Michalecka i Anita Gargas zdecydowaÅ‚y siÄ™ udać na KWK „XXX-lecia PRL” celem przeprowadzenia reportażu o górnikach strajkujÄ…cych pod ziemiÄ…. W drodze na kopalniÄ™ zostajÄ… zatrzymane na 48 godz, w KM MO w Jastrzebiu Zdroju. Wraz z nimi zatrzymano Adama Kowalczyka i Jan Matyska.
do góry 
26 sierpnia
Gen. CzesÅ‚aw Kiszczak zÅ‚ożyÅ‚ ofertÄ™ spotkania z przedstawicielami protestujÄ…cych. StrajkujÄ…cy z GdaÅ„ska, Szczecina, JastrzÄ™bia i Stalowej Woli upoważnili L. WałęsÄ™ do prowadzenia rozmów na temat legalizacji „SolidarnoÅ›ciâ€. W nastÄ™pnych dniach ze strony wÅ‚adz padÅ‚a propozycja organizacji „okrÄ…gÅ‚ego stoÅ‚u†pod warunkiem wygaszenia strajków.
Nie powiodła się próba zastraszenia strajkujących w KWK „Manifest Lipcowy†dzięki postawie T. Jedyna. Reakcją na demonstrację siły ze strony milicji było intonowanie pieśni religijnych i patriotycznych, które jednoczyły protestujących.
ZakoÅ„czenie strajku w KWK „XXX-lecia PRLâ€
do góry 
27 sierpnia
ZakoÅ„czenie strajku w KWK „Moszczenicaâ€, gdzie przez ostatnie trzy dni strajkowaÅ‚o pod ziemiÄ… 55 osób (przewodniczÄ…cy M. Nowak). W JastrzÄ™biu strajkowaÅ‚y nadal: KWK „Manifest Lipcowy†i KWK „JastrzÄ™bieâ€.
do góry 
28 sierpnia
ZakoÅ„czenie strajku w KWK” Jastrzebie”.
Na KWK „Manifest Lipcowy” powstaÅ‚a jawna Tymczasowa Komisja ZakÅ‚adowa „SolidarnoÅ›ci” w skÅ‚adzie: E. Jarek (przewodniczÄ…cy), K. WÅ‚odarek (wiceprzewodniczÄ…cy), S. Kosek (sekretarz), StanisÅ‚aw Cimoszko, J. Golec, A. Kornak, B. OlewiÅ„ski, S. Pasek, J. PiÅ‚at i Piotr Åšwierczewski.
Dyrekcja kopalni odmówiÅ‚a rozmów z MKS.
do góry 
29 sierpnia
Doradcy z KWK „Manifest Lipcowyâ€: J. LityÅ„ski, B. Lis, J.A. Górny i D. Skorenko otrzymali wezwanie do prokuratury w charakterze podejrzanych o kierowanie nielegalnÄ… akcjÄ… protestacyjnÄ….
do góry 
31 sierpnia
Milicja przeprowadziÅ‚a pozorowany atak na KWK „Manifest Lipcowyâ€, co skÅ‚oniÅ‚o wielu strajkujÄ…cych do ucieczki z zakÅ‚adu.
Gen. Cz. Kiszczak zapewnił po spotkaniu z L. Wałęsą i bp Jerzym Dąbrowskim, że za strajki nie będą groziły protestującym żadne represje. L. Wałęsa wezwał do zakończenia strajków, co zostało przyjęte bez entuzjazmu. Podobny apel wygłosił Episkopat. W następnych dniach zakończyły się protesty w Stalowej Woli i na Wybrzeżu.
do góry 
2 września
Na KWK „Manifest Lipcowy†pojawiÅ‚ siÄ™ L. Wałęsa z zamiarem wygaszenia strajku. PrzewodniczÄ…cy „SolidarnoÅ›ci†mówiÅ‚ o koniecznoÅ›ci rozmów przy „okrÄ…gÅ‚ym stoleâ€. Opór przed zakoÅ„czeniem protestu wiÄ…zaÅ‚ siÄ™ z brakiem gwarancji bezpieczeÅ„stwa ze strony wÅ‚adz. L. Wałęsa podpisaÅ‚ „glejty†gwarantujÄ…ce osobiste bezpieczeÅ„stwo protestujÄ…cym, z których wÅ‚adza nie wywiÄ…zaÅ‚a siÄ™. Wielu górników powoÅ‚ano do wojska, wyrzucono z pracy lub przesuniÄ™to na gorsze stanowiska.
do góry 
3 września
O godz. 1.25 na KWK „Manifest Lipcowy” zakoÅ„czyÅ‚y siÄ™ rozmowy pomiÄ™dzy MKS a Janem Jadczykiem (Gwarectwo JastrzÄ™bsko-Rybnickie) i dyrektorem kopalni Karolem GrzywÄ…. Podpisano stosowne dokumenty gwarantujÄ…ce bezpieczeÅ„stwo strajkujÄ…cym oraz przyjÄ™cie wczeÅ›niej zwolnionych.
O godz. 6.00 poprzez opuszczenie zakÅ‚adu przez protestujÄ…cych zakoÅ„czyÅ‚ siÄ™ strajk na KWK „Manifest Lipcowy”. DokÅ‚adnie 8 lat wczeÅ›niej, o tej samej porze zakoÅ„czyÅ‚ siÄ™ strajk, po którym podpisano Porozumienie JastrzÄ™bskie.
do góry 
10 września
Krajowy Komitet Wykonawczy wraz z delegatami wczeÅ›niej strajkujÄ…cych zakÅ‚adów udzieliÅ‚ poparcia L. Wałęsie w zwiÄ…zku z rozmowami dotyczÄ…cymi projektowanego „okrÄ…gÅ‚ego stoÅ‚uâ€. Ze strony jastrzÄ™bskiego MKS-u oÅ›wiadczenie podpisaÅ‚ A. Pietrzyk.
do góry 
15-16 września
OdbyÅ‚y siÄ™ dwa spotkania przygotowawcze L. Wałęsy i gen. Cz. Kiszczaka dotyczÄ…ce przygotowania do obrad „okrÄ…gÅ‚ego stoÅ‚uâ€. W spotkaniach braÅ‚ udziaÅ‚ A. Pietrzyk.
do góry 
19 września
Rząd Zbigniewa Messnera podał się do dymisji. Wielu członków ówczesnej „Solidarności†jako głównego bohatera tamtych wydarzeń wskazywało M. Bartosiaka.
do góry 
28 września
Komitety strajkowe na obszarze caÅ‚ego kraju przeksztaÅ‚ciÅ‚y siÄ™ w komitety zaÅ‚ożycielskie NSZZ „Solidarnośćâ€.
do góry 
18 października
Funkcjonariusze SB brutalnie pobili L. Szuwarskiego (przewodniczÄ…cego Komisji ZakÅ‚adowej KWK „XXX-lecia PRLâ€) i SÅ‚awomira KozÅ‚owskiego.
do góry 
9 listopada
Demonstracja przy budynku Sądu Pracy w Jastrzębiu Zdroju zwolnionych z kopalni górników, których, mimo obietnic władz, nie przywrócono do pracy.
do góry 
18 listopada
Kolejne bezowocne spotkanie L. Wałęsy i gen. Cz. Kiszczaka.
do góry 
23 listopada
Do pracy powróciła większość zwolnionych górników.
do góry 
30 listopada
Miała miejsce słynna debata L. Wałęsy i Alfreda Miodowicza (przewodniczącego OPZZ).
do góry 
4 grudnia
Kilkutysięczna manifestacja z okazji „Barbórki†w Jastrzębiu Zdroju z udziałem delegacji z całej Polski.
do góry 
30 grudnia
Wiece na KWK „Manifest Lipcowyâ€, w których protestujÄ…cy żądajÄ… przywrócenia do pracy J. Golca.
do góry 